Tín hiệu tích cực...
Từ cuối tháng 3-2016, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (URENCO) bắt đầu thí điểm mô hình thu gom rác thải bằng xe cơ giới dựa trên những đặc trưng của đường phố Thủ đô. Mô hình này phải đáp ứng được tiêu chí "4 kín": Người dân cho rác vào túi kín, thu gom bằng xe kín, dùng thùng kín tập kết rác trong các ngõ nhỏ, phương tiện đi theo mạch vòng khép kín.
Cơ giới hóa thu gom rác tại địa bàn quận Hoàn Kiếm.
Để thu gom rác thải ban ngày từ các hộ gia đình, hộ kinh doanh ở khu vực phố cổ, xung quanh Hồ Gươm và hai phường Lý Thái Tổ, Tràng Tiền, URENCO đã đưa vào sử dụng xe thu rác có trọng tải 3,5 tấn, cùng 4 xe loại nhỏ với tần suất 5 chuyến/ca. Về đêm, URENCO chủ động phối hợp với UBND phường Lý Thái Tổ và UBND phường Tràng Tiền tổ chức tuyên truyền, thống nhất với người dân thực hiện đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định, chỉ bỏ rác một lần trong khi xe chuyên dụng đi thu gom.
Có thể thấy, sau gần hai tháng thí điểm, mô hình cơ giới hóa thu gom rác của URENCO tạo được nhiều chuyển biến tích cực. Triển khai thu rác bằng xe cơ giới tăng năng suất, hiệu quả lao động, tiết kiệm thời gian, chi phí. Quy trình thu gom, vận chuyển rác được rút ngắn, công nhân VSMT không còn vất vả như trước và không còn phải dùng tay bốc rác vụn tại điểm tập kết.
Bà Phạm Thị Bích Liên, Tổ trưởng tổ công tác Mặt trận cụm dân cư số 6 phường Lý Thái Tổ, đánh giá: "Hiệu quả có thể thấy bằng mắt thường khi đường phố sạch sẽ hơn và không còn rác thải tồn đọng nữa". Bà Liên cũng như nhiều người dân ở phường Lý Thái Tổ đánh giá cao phương thức thu gom rác mới này: Ưu điểm lớn nhất là xóa bỏ hoàn toàn các điểm tập trung rác thải gây ô nhiễm môi trường và mất mỹ quan đô thị. Việc cho rác vào túi ni lông buộc kín, tập kết tại một địa điểm đúng giờ quy định rồi thu gom thể hiện sự văn minh, khoa học.
Có sự trợ giúp của xe cơ giới, công việc hằng ngày của công nhân VSMT cũng đỡ vất vả hơn, bớt nhiều bước trung gian trong quá trình thu gom rác thải. Chị Đặng Thị Kim Anh, Tổ trưởng Tổ thu gom rác số 3 phường Lý Thái Tổ đã công tác được 24 năm tại địa bàn này cho biết: "Trước đây, anh chị em trong tổ vất vả lắm. Chúng tôi thường phải về muộn, 4h-5h sáng mới hết ca trực là chuyện bình thường. Nam giới đã vất vả, phụ nữ còn khổ hơn nhiều". Và "Nhiều khi cũng thấy mệt mỏi, ai đời, công nhân vệ sinh vừa quét dọn sạch sẽ cả đoạn đường dài, chỉ nửa tiếng sau quay lại đã thấy rác và vỏ chai vứt lăn lóc đầy đường.
Trung bình mỗi ngày, chỉ tính riêng phường Lý Thái Tổ, khối lượng rác thải phải thu gom và vận chuyển lên tới gần 9 tấn. Trước kia, công nhân sử dụng xe đẩy hở để thu gom và vận chuyển nên tình trạng rác rơi vãi ra đường là điều khó tránh. Với mô hình thu gom rác "4 kín" này, vệ sinh đường phố được cải thiện đáng kể.
... nhưng chưa hết khó khăn
Ông Lê Văn Dục, Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết: Để đường phố Thủ đô luôn sạch đẹp là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong "Năm trật tự và văn minh đô thị 2016". Thành phố đã đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2017 sẽ thay thế các xe đẩy rác hiện nay bằng xe cơ giới để bảo đảm mỹ quan đô thị.
Việc thí điểm tăng cường cơ giới hóa công tác VSMT trên địa bàn phường Lý Thái Tổ và Tràng Tiền thuộc quận Hoàn Kiếm và một số phường của quận Long Biên trong quý I-2016 đã tạo sự chuyển biến rõ nét, xóa xong 12 điểm cẩu rác, giảm số xe gom rác thủ công còn 15/50 xe. Dù có nhiều ưu điểm vượt trội nhưng mô hình thu gom rác bằng xe cơ giới vẫn cần tiếp tục cải tiến để mang lại hiệu quả cao hơn.
Ông Nguyễn Hữu Chiến, Phó Giám đốc URENCO Chi nhánh Hoàn Kiếm cho biết: "Cơ sở hạ tầng của nhiều tuyến phố vẫn còn hạn chế như lồi lõm, ngõ ngách... nên việc cơ giới hóa cũng gặp không ít khó khăn, công nhân vệ sinh vẫn phải chia nhau đi nhặt rác. Muốn nhân rộng mô hình này cần tiếp tục cải tiến, bảo đảm thuận tiện cho cả người dân lẫn đơn vị thu gom rác thải".
Trong câu chuyện với phóng viên Báo Hànộimới, chị Kim Anh, Tổ trưởng Tổ thu gom rác số 3 phường Lý Thái Tổ trăn trở: Ý thức của người dân có chuyển biến nhưng chưa nhiều, tình trạng vứt rác tùy tiện trước và sau giờ xe đi vẫn xảy ra khá phổ biến. Số hộ dân không cho rác vào túi kín vẫn chiếm khoảng 25%. Chưa kể, nhiều vật dụng cồng kềnh như bàn ghế, phế thải xây dựng vẫn được vứt ra hè đường một cách vô ý thức. Thêm nữa, khung giờ từ 20h đến 21h30 là khoảng thời gian đường thông thoáng, phù hợp để xe cơ giới đi thu gom rác nhưng tại nhiều tuyến phố, lượng phương tiện dừng đỗ trái phép còn nhiều khiến xe thu gom rác không thể di chuyển.
Nỗ lực không chỉ từ một phía
Sau gần hai tháng thực hiện thí điểm cơ giới hóa thu gom rác thải, điều đầu tiên có thể nhận thấy, để mô hình này đem lại hiệu quả thiết thực cần có sự nỗ lực từ nhiều phía. Trước hết, chính quyền phường cần sát sao hơn trong việc bảo đảm vệ sinh tại địa bàn, có hình thức xử phạt nghiêm khắc đối với các cá nhân, hộ kinh doanh cố tình vứt rác bừa bãi, không đúng thời gian quy định. Thay vì tuyên truyền bằng những khẩu hiệu chung chung nên cụ thể hóa bằng các cuộc họp, giao nhiệm vụ cụ thể cho các ngành, đoàn thể, lấy lực lượng đoàn thanh niên làm nòng cốt. Chỉ khi rõ ràng trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng vứt rác bừa bãi thì mới mong tạo ra sự chuyển biến rõ rệt.
Cùng với việc bảo đảm thời gian, phương tiện thu gom rác, Công ty URENCO cũng cần nghiên cứu, tham mưu để tiếp tục cải tiến mô hình cơ giới hóa thu gom rác thải sao cho hiệu quả nhất, tiến tới việc nhân rộng trên địa bàn toàn thành phố. Và, một điều không thể không nhắc tới đó là ý thức của mỗi người dân. Việc bỏ rác đúng nơi, đúng giờ quy định cũng là nét đẹp văn hóa. Mỗi người nâng cao ý thức một chút, môi trường, cảnh quan của Thủ đô sẽ đẹp lên mỗi ngày và chính người dân được hưởng lợi từ những hành động tưởng như giản đơn đó.